John Carpenter’s “In The Mouth Of Madness” (1994): Το Τέλος Της λογικής

You are currently viewing John Carpenter’s “In The Mouth Of Madness” (1994): Το Τέλος Της λογικής

“You are young yet, my friend,” replied my host, “but the time will arrive when you will learn to judge for yourself of what is going on in the world, without trusting to the gossip of others. Believe nothing you hear, and only one half that you see.
E.A. Poe “The System of Dr. Tarr and Prof. Fether”

Ο τρόμος που ξεπηδά μέσα από τα γραπτά του H.P. Lovecraft δεν είναι εύκολο να αποδοθεί στο σινεμά. Πολλοί σκηνοθέτες δοκίμασαν και το αποτέλεσμα ήταν… μέτριο. Δεν είναι όμως αυτή η περίπτωση με το Apocalypse Trilogy του John Carpenter. Το The Thing (1982), το Prince of Darkness (1987) και ειδικά το In the Mouth of Madness (1994) διαχειρίζονται άψογα το cosmicism, τη φιλοσοφία που υποστηρίζει πως οι άνθρωποι είναι ασήμαντοι μέσα στο σύμπαν και πως αν τελικά υπάρχουν κι άλλα νοήμονα όντα δεν είμαστε απαραίτητα ανώτεροι ή κατώτεροί τους. Το cosmicism ως τρόπος σκέψης υποστηρίζει ότι δεν υπάρχει καμία θεϊκή παρουσία στον κόσμο και το κεντρικό του θέμα είναι ο φόβος της ανθρωπότητας μπροστά στην ασημαντότητά της μέσα σε αυτό το αχανές σύμπαν. Λίγο υλιστικός ντετερμινισμός ανακατεμένος με αθεΐα και μια σταλιά υπαρξιακός πεσιμισμός, μπορεί να ακούγεται σκληρό και ολίγον τι καταθλιπτικό, αλλά αυτό ήταν το φιλοσοφικό καύσιμο για τη μηχανή του σημαντικότερου ίσως συγγραφέα φαντασίας και τρόμου του 20ου αιώνα, του H.P. Lovecraft.

Η ιστορία έχει πάνω-κάτω ως εξής: Ο εξαιρετικά ικανός ασφαλιστικός ερευνητής John Trent (Sam Neil) προσελήφθη από τον εκδότη Jackson Harglow (Charlton Heston) για να ανακαλύψει που μπορεί να είναι ο διάσημος συγγραφέας Sutter Cane (Jürgen Prochnow). Μετά από μια μακρά σειρά best-sellers τρόμου, ο «πιο επιτυχημένος συγγραφέας του κόσμου» απλά εξαφανίστηκε λίγο πριν την κυκλοφορία του τελευταίου του βιβλίου “The Horror in Hobb’s End”. Στα όρια μαζικής υστερίας οι φανατικοί αναγνώστες περιμένουν το νέο βιβλίο αλλά ο εξαφανισμένος Sutter Cane έχει στην κατοχή του την τελική μορφή κι ο εκδότης του διεκδικεί την ασφαλιστική αποζημίωση που δικαιούται αν δεν μπορέσει να πραγματοποιήσει την έκδοση εντός της συμφωνημένης προθεσμίας. O John Trent πιστεύει ότι η εξαφάνιση του Cane είναι μια απάτη ενορχηστρωμένη από τον συγγραφέα και τον εκδότη του, τίποτα περισσότερο από ένα διαφημιστικό τρικ πριν την κυκλοφορία του καινούριου βιβλίου. Αποφασίζει να ακολουθήσει τη διαίσθησή του και να ταξιδέψει μαζί με την επιμελήτρια του Sutter Cane, Linda Styles (Julie Carmen) στο New Hampshire αναζητώντας την υποτιθέμενα φανταστική πόλη του Hobb’s End. Όταν τελικά φτάνουν στον προορισμό τους, ο John Trent ανακαλύπτει ότι ο Sutter Cane με έδρα έναν εγκαταλελειμμένο ορθόδοξο ναό έχει εξαπολύσει στον κόσμο πανίσχυρες σκοτεινές δυνάμεις και ότι μέσω της διεστραμμένης φαντασίας του μπορεί να παρέμβει και να μεταβάλλει την πραγματικότητα.

Βλέποντας την ταινία ακολουθούμε την ιστορία σε εγκιβωτισμό (in medias res) μια τεχνική διήγησης οι ρίζες της οποίας φτάνουν πίσω στην Οδύσσεια του Ομήρου. Χαρακτηριστικό της στοιχείο το γεγονός πως η διήγηση ξεκινάει χρονικά από «τη μέση» της ιστορίας και πάει προς τα πίσω για να φτάσει στο συγχρονικό παρόν και να ξετυλιχθεί προς το μέλλον. Έργα που χρησιμοποιούν τον εγκιβωτισμό συχνά μετέπειτα καταφεύγουν στο flashback και τη μη γραμμική αφήγηση προκειμένου να καλύψουν τα πληροφορικά κενά και ακριβώς αυτό κάνει και το εν λόγω φιλμ. Ο John Carpenter δούλεψε πολύ σκληρά στο μοντάζ για να κρατήσει μια συμπαγή και το δυνατόν αντιληπτή στο θεατή ισορροπία μεταξύ της «πραγματικότητας» που βιώνει ο πρωταγωνιστής και του κατά καιρούς φανταστικού/υπερφυσικού/παράλογου περιβάλλοντός του. Και πέτυχε νομίζω ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον αποτέλεσμα καθώς το κοινό εκπλήσσεται τακτικά από τις συνεχείς αλλαγές μεταξύ των δυο διηγηματικών κάδρων πραγματικό-μη πραγματικό και των πολλαπλών διαφορετικών οπτικών που προτείνει ο σκηνοθέτης.

Τα πάντα στην ταινία είναι επηρεασμένα από το έργο του H.P. Lovecraft. Πρώτα απ’όλα ο τίτλος “In the Mouth of Madness” από το βιβλίο “In the Mountains of Madness” (1931). Οι αναφορές στον Lovecraft βρίσκονται παντού. Από τους «Παλαιούς» (“the Old Ones”) και τη Mrs. Pickman (αναφέρεται στην ιστορία του Lovecraft “Pickman’s model” του 1927) μέχρι το βιβλίο του Shutter Cane “The Hobb’s End Horror” που ξεκάθαρα θυμίζει τον τίτλο της νουβέλας “The Dunwich Horror” (1928). To “The Haunter out of time” που αναφέρεται επίσης ως τίτλος βιβλίου, φέρνει στο μυαλό τους τίτλους “The shadow out of time” (1934) ή/και το “The haunter of the dark” (1935) του H.P. Lovecraft κ.ο.κ. Θα άξιζε να σημειώσουμε επίσης ότι ο Shutter Cane ως «ο πιο επιτυχημένος συγγραφέας του κόσμου» στην ιστορία μας, μάλλον αποτελεί χαρακτήρα – φόρο τιμής στον Stephen King (και τα δυο ονόματα έχουν τον ίδιο αριθμό γραμμάτων, καλό Mr. Carpenter…).

Πίσω στην ιστορία μας, ο John Trent ακολουθεί τους χάρτες που είναι κρυμμένοι στα εξώφυλλα των βιβλίων του Shutter Cane για να εντοπίσει την ακριβή τοποθεσία του Hobb’s End. Τα εξώφυλλα των βιβλίων όμως δείχνουν και το τι πρόκειται να συμβεί στην ταινία. Το βιβλίο “Haunter out of time” δείχνει την Linda Styles να διαβάζει από τη γραφομηχανή και πίσω της ο Shutter Cane να μεταμορφώνεται. Το “The Hobb’s End Horror” δείχνει την ορθόδοξη εκκλησία, το κολασμένο «κέντρο επιχειρήσεων» του συγγραφέα. Το “Breathing Tunnel” το τούνελ το οποίο ο Trent διασχίζει για να επιστρέψει πίσω στην πραγματικότητά του. Το “The Feeding” δείχνει τα παιδιά που κυνηγάνε το τρομαγμένο σκυλί. Το “The thing in the Basement” την Mrs. Pickman με ένα τσεκούρι στο υπόγειο. Και τέλος το “In the Mouth of Madness” δείχνει τον John Trent να προσπαθεί να ξεφύγει από τα τέρατα του Hobb’s End.

Εκτός από το έργο του H.P. Lovecraft, μπορούμε να πούμε πως το φιλμ είναι επηρεασμένο κι από αυτό του E.A. Poe και πιο συγκεκριμένα από την ιστορία “The System of Dr. Tarr and Prof. Fether” (1856). Η ιστορία του Poe εκτυλίσσεται σε ένα ψυχιατρείο κι έχει να κάνει με δυο συγκρουόμενα «συστήματα»: το «καταπραϋντικό σύστημα» σύμφωνα με το οποίο γιατροί φροντίζουν τους ψυχικά ασθενείς να θεραπευτούν και το «σύστημα Tarr and Fether” (παραπέμπει στο παραφρασμένο «πίσσα και πούπουλα» – tarring and feathering) κατά το οποίο οι ασθενείς μεταμφιεσμένοι σε γιατρούς περιφέρονται στο ψυχιατρείο ελεύθεροι να κάνουν ό,τι τους ευχαριστεί.

Εκτός από την προφανή ομοιότητα, το γεγονός ότι ο εγκιβωτισμός μας ξεκινά μέσα σε ένα ψυχιατρείο, η βαθύτερη σύνδεση που μπορούμε να δούμε ανάμεσα στο φιλμ και την ιστορία του E.A. Poe έχει να κάνει με την ιδέα ότι μια κοινή αντίληψη της πραγματικότητας προϋποθέτει τη λογική συμφωνία, την κοινή λογική που λέμε, ενός μικρότερου ή μεγαλύτερου συνόλου: είτε μιλάμε για μια ομάδα ανθρώπων, είτε για ολόκληρη την ανθρωπότητα. Η λογική ως ένας μηχανισμός σκέψης μπορεί να αναποδογυριστεί ή να διαστρεβλωθεί αφήνοντας τη θέση της στο παράλογο. Με τον ίδιο τρόπο μια εύνομη κοινωνία μπορεί να δώσει τη θέση της σε ένα δυστοπικό απολυταρχικό καθεστώς ή ακόμη και στο χάος (γειά και χαρά σου σύγχρονε κόσμε!).

Το σενάριο γράφτηκε από τον Michael De Luca (Freddy’s Nightmares TV series, Judge Dredd) τη δεκαετία του ‘80 και αρχικά ο John Carpenter δεν έδειξε να ενδιαφέρεται να αναλάβει τη σκηνοθεσία. Η εταιρεία New Line Cinema ανακοίνωσε την παραγωγή με σκηνοθέτη αρχικά τον Tony Randel και μετέπειτα την Mary Lambert. Αλλά ήταν ο Carpenter που τελικά υπέγραψε μερικά χρόνια αργότερα και τα γυρίσματα πραγματοποιήθηκαν μεταξύ Αυγούστου και Οκτώβρη 1993 (William S. Wilson, Newsploitation: In the Mouth of Box Office Sadness).

Το soundtrack έχει μια δυνατή γεύση prog-rock και ambient ήχων. Γράφτηκε από τον John Carpenter και τον Jim Lang και κυκλοφόρησε σε CD με 23 tracks το 1995 από την DRG Records. Οι κιθάρες στο ομώνυμο κομμάτι “In the Mouth of Madness” δεν θα μπορούσαν να περάσουν απαρατήρητες αφού τις έχει αναλάβει ο θρυλικός Άγγλος κιθαρίστας, τραγουδιστής και τραγουδοποιός Dave Davies και ακούγοντάς το μπορεί να σας φέρει στο μυαλό το κομμάτι The TellTale Heart από τους The Alan Parson Project (τουλάχιστον εμένα μου το θυμίζει).

Ένα φιλμ κλασσικό στην κατηγορία Lovecraftian horror, το “In the Mouth of Madness” του John Carpenter βλέπεται μόνο του ή ως το τρίτο μέρος του Apocalypse Trilogy: μια τριλογία εύγευστη και λαχταριστή που πραγματικά σε προσκαλώ, αναγνώστη μου, να δοκιμάσεις.

Γιάννης Τζιάλλας
Διαδικτυακός Σύνδεσμος: Γιάννης Τζιάλλας – Επίσημη Σελίδα

This Post Has 11 Comments

  1. Marianna

    Πολύ ωραίο κείμενο Γιάννη μπράβο!!! Έχεις συγκεντρώσει σημαντικές λεπτομέρειες και αφήνω το σχόλιο μου και εδώ:
    Εφιαλτικό story με υπογραφή του μοναδικού Carpenter και εξαιρετική ερμηνεία από τον Σαμ Νιλ….η σκηνή στο ξενοδοχείο με την κυριουλα παράνοια…το ποδήλατο έχει στοιχειώσει την βραδινή μας οδήγηση…

    1. Μαριάννα, ευχαριστώ πολύ.

      Χαχαχαχα, έχεις απόλυτο δίκιο, ψηφίζω ποδήλατο ως μια από τις πιο καλογυρισμένες και πιο ατμοσφαιρικές σκηνές της ταινίας! 🙂

  2. Φανουρης

    Λαβκραφτικες βάσεις. Από τις λίγες ταινίες πατημένες πάνω στον Λαβκραφτ που να βλέπονται. Εξαιρετική επιλογή.

  3. George Progster

    Ταινιάρα. Ωραία κριτική. Πραγματικά με πιάνει μια μελαγχολία όταν σκέφτομαι τούτη την ταινία!
    O τρόμος στα καλύτερά του, δυστυχώς όπως δεν βγαίνει(συνήθως) στις ημέρες μας.

  4. Νικος Μαθιοπουλος

    Παιδιά αν μπορείτε στειλτσ κάνα λινκ να τη δω, δεν θυμάμαι να την έχω δει..

  5. Δημητρης Βορδωνης

    Βλεπω sam neil κατευθειαν και κατευθειαν βαζω στο προγραμμα να την δω,τρομερος για να παιζει τετοιους ρολους.Χωρις να την εχω δει πολυ ωραια κριτικη

  6. Καλιαννα

    Πολύ ωραίο το γράψιμο σου! Ακριβώς όπως πρέπει να τοποθετείται μια κριτική, με λίγα και ουσιαστικά λόγια.
    Λάβκραφτ έχω διαβάσει, την ταινία δεν την έχω δει αλλά με εψησες να την κατεβάσω, να βιώσω λίγο ανατριχιλα
    Ευχαριστώ 🙂

    1. Καλιάννα, ευχαριστώ για τα καλά σου λόγια. Μόλις το δεις, γράψε μια γραμμή να μου πεις πως σου φάνηκε.

Αφήστε μια απάντηση